بخشهايى از آزربايجان كه به تركيب استان تهران داخل شده اند

بخشهايى از آزربايجان كه به تركيب استان تهران داخل شده اند

بخشهاي آزربايجانى استانهاي تهران و البرز
تئهران و البورز اوستانلارينين آزه‌ربايجانلي بؤلگه‌له‌ري

شهر تهران و حومه آن، پايتخت دول تركي غزنوي، سلجوقي و قاجار، اقلا از قرن ۱۰-۱۱ ميلادي موطن و مسكن گروههاي بيشمار تركي بوده است. تركهاي اين شهرستان منحصر به مهاجرين جديد نيستند. اساسا بخش ترك نشين استانهاي تهران و البرز جزء آزربايجان ائتنيك و خود شهر تهران بر مرز منطقه ترك نشين و فارس نشين ايران قرار دارد.

امروزه بخشهايي از جنوب شهرستانهاي ورامين، اسلام شهر، رباط كريم، پاكدشت، كرج و بويژه شهريار و ساوجبلاغ ترك نشين ميباشند. در واقع ناحيه به هم پيوسته محل سكونت تركهاي شمال غرب ايران به تقريب از ورامين- ري آغاز ميشود. انتزاع مناطق ترك نشين (ساوجبلاغ، شهريار و مناطق ترك نشين كرج، اشتهارد، رباط كريم و پاكدشت غيره) از استان تهران و ادغام آنها به همراه كل استان البرز در ايالت آزربايجان ضروري است.

نكته جالب توجه اين است كه اين بخش از ناحيه ترك نشين شمال غرب كشور (آزربايجان) كه امروزه در تركيب استانهاي تهران و مركزي و قم قرار دارد، بسيار بيشتر و پيشتر از مناطق ديگر آزربايجان مسكن تركهاي پيش از اسلام بوده است.

اين بخش از آزربايجان محل تشكيل يكي از اولين دولتهاي تركي در داخل مرزهاي كنوني ايران است. بسطام (ويستاهم- بوسات٬ باسات به تركي به معني سلاح٬ زره و حفاظ است) دايي خسرو دوم (خسرو پرويز) كه از تركان آغ هون (هپتاليت) بود نيز در ري اعلام استقلال نموده و دولتي تشكيل داده بود. وي كه در گرفتاري و قتل هرمزد چهارم پادشاه ترك سلسه ساساني دست داشت سر به شورش نهاده و به نام خود سكه زده بود.

همچنين اين استان (ري و تهران) پايتخت دو دولت تركي سلجوقي و قاجار بوده و با حاكميت اين دو خاندان طوائف و سپاهيان بيشمار ترك در اين ناحيه اسكان داده شده اند كه تبار توده عمده مردم اين استان را تشكيل ميدهند. تاسيس دولت تركي غزنويان به سال ۹۹۸ كه سرآغاز آغاز فتح ايران و حاكميت تركان بر آن و گشودن شهر ري در شرقي ترين نقطه آزربايجان و انتخاب آن به پايتختي به سال ۱۰۴۳ كه باعث شد آزربايجان وطن ابدي تركها گردد و دروازه هاي آسياي صغير بروي تركان گشوده شود، دو فرخنده ترين و عزيزترين رويدادهاي تاريخ آزربايجان و ايران و خاورميانه هستند و مسعودترين تحولهاي اجتماعي در حيات معنوي و فرهنگي مردم ايران و آزربايجان بشمار ميروند.

اسامي جغرافيايي مانند كرج (به تركي باستان گچ)، قزوين (قاز اويونو)، ساوه (از نام سابا شاه ساكاها)، قم (به تركي شن)، خلج، قپچاق، چيگيل (چگيني)، وايه (وايه بيگ)، قزار (بيبي قزار=اوغوز ار)، اغشيت (ايخشيد)، ايقر (ايقر بلاغ)، ينگي(جك)، سنقر (سنقرآباد) و خود ساوجبلاغ و صدها توپونيم جغرافيايي تركي ديگر (مارال تپه، جيران تپه، دوشان تپه، يان تپه، اوزبكي تپه، قره تپه، آق بلاغ، ايقر بلاغ، گوموش تپه، اوغلان تپه، يئنگي قلعه، قاراتوپراق، آغ دره، قاچاقاچ، - قشلاق، چاقو، شاهسئون، -بيگ –باجي، بالقلو، مورانلو، جلاير، بايانلو) در استان تهران بازمانده تركان باستان در اين ناحيه است.

نيز اين ناحيه از قديم مسكن گروههاي ترك افشار، شاهسئون، بيات، كنگرلو، بيگدلي، شاملو، سولدوز، ايمورلو، چيگيلي (چگيني) و غيره بوده است.

به اينها مهاجران ترك سده اخير از استانهاي ديگر آزربايجان و نيز مناطق ترك نشين خراسان و جنوب-مركز ايران را نيز ميبايد افزود

از آنجاييكه در برخي مناطق استان تهران بويژه در دو شهرستان ساوجبلاغ و شهريار امروز هم اكثريت مطلق اهالي بومي روستاها و عشاير را تركها تشكيل ميدهند، و اين نواحي جز منطقه پيوسته ترك نشين شمال غرب كشور قرار دارد، انتزاع اين مناطق ترك نشين از استان تهران (همچنين مناطق پيوسته ترك نشين استانهاي همدان، مركزي، گيلان و غيره) و ادغام آنها به ايالت آزربايجان (در طرح ايالتي كشور) ضروري است.

-----------------------

برخلاف انديشه رايج، سرزمين آزربايجان يعني وطن ملت ترك نه به دو، بلكه به سه پاره تقسيم گشته است:

ا- آزربايجان شمالي: كشور جمهوري آزربايجان و بخشهاي كوچكي كه به خاك داغستان روسيه، ارمنستان و گرجستان ضميمه شده است.

ب- آزربايجان غربي و يا آزربايجان تركيه: شامل استانهاي قارس، ايغدير، آرداهان، ارزروم، ارزينجان، بايبورد و گوموش خانا.

ت- آزربايجان جنوبي ويا آزربايجان ايران: همه مناطق، شهرها و روستاهاي ترك نشين شمال غرب و نواحي مجاور پيوسته در مركز ايران (در اول قرن بيستم و قبل از روي كار آورده شدن دولت پهلوي). سرزمين پيوسته اي در شمال غرب ايران كه اكثريت ساكنين آنرا تركها تشكيل ميدهند. اين سرزمين تمام استانهاي آزربايجان شرقي، اردبيل و زنجان، بخش اعظم استانهاي آزربايجان غربي، همدان، قزوين، مركزي و البرز و بخشهائي از استانهاي گيلان، تهران، قم، كردستان و كرمانشاهان را شامل ميشود.

---